آفتاب یزد/ پس نتیجه می‌گیریم: حسن روحانی درست می‌گفت

به صورت تقریبی ۴ سال است که هرچه ناسزای سیاسی است بار حسن روحانی و تیم‌اش کردند که چرا گفته: «آب و هوای مردم هم به تحریم‌ها و برجام ارتباط دارد.» و حالا امروز به صورت چراغ خاموش همان سخنان را البته با ادبیات دیگر و از زبان مسئولان دست‌چندم تحویل مردم می‌دهند!

ابتدا باید به خردادماه سال ۱۳۹۴ بازگردیم. در هفته محیط زیست حسن روحانی یک سخنرانی انجام داد که بازتاب زیادی داشت. رئیس‌جمهور وقت در این سخنرانی گفت: «ما وقتی می‌گوییم باید تحریم‌های ظالمانه رفع شود بعضی‌ها چشمان‌شان زیاد نچرخد. تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند. آن‌ها که ملت ما را تحریم کرده‌اند ظلم بزرگی مرتکب شده‌اند اما عده‌ای در داخل هم نمی‌دانستند تحریم چیست.»

وی با بیان اینکه تحریم مانند یک بیماری است که از یک تب کوچک آغاز می‌شود، گفته بود: «در ابتدا به این تب کوچک توجهی نشد اما… وقتی بیمار به زمین افتاد و دیگر نتوانست تکان بخورد به دنبال درمان بیماری رفتیم. بعضی معنای تحریم را نمی‌دانستند اما قدم به قدم مشکلات ما زیاد شد.»

همین سخنان حملات به حسن روحانی را وارد فاز تازه‌ای کرد. این حملات ادامه داشت تا اینکه ابراهیم رئیسی سال ۱۴۰۰ سکاندار پاستور شد و حملات به رئیس‌جمهور سابق رنگ و بوی تندتری گرفت. حامیان رئیسی مدام سرکوفت می‌زدند که دیدید حسن روحانی خلاف واقع می‌گفت چرا که می‌شود بی‌توجه به تحریم‌ها ایران را آباد، سبز و ثروتمند کرد! لیکن حالا ثابت شده که آن حملات یک بازی سیاسی بوده و اکنون تداوم تحریم‌ها سبب شده نه تنها وضعیت اقتصادی به راه نشود بلکه سخن راست حسن روحانی به نوعی تایید شود که محیط زیست کشور با موضوع تحریم‌ها گره کوری خورده است!

گفتنی است، در سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ (سال‌های امضا برجام و کاهش تحریم) تعداد روزهای ناسالم از نظر آلودگی هوا در مجموع تنها ۵ روز بود، اما در دو سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ در دوره اوج تحریم و صدارت اصولگرایان بر کرسی شهرداری تهران این مقدار ۶ برابر شد و به ۴۰ روز رسیده است.

ضمن آنکه سال گذشته، کارشناسان سازمان ملل با تاکید بر اینکه تحریم‌های آمریکا علیه ایران به مشکلات محیط زیستی در ایران و به‌ویژه آلودگی هوا در این کشور دامن زده، خواستار برداشته شدن این تحریم‌ها شدند.

بنابر گزارش وب‌سایت رسمی سازمان ملل، این کارشناسان در گزارش خود آورده‌اند که ایران نیز همانند بسیاری از کشورها دارای مشکلات زیست محیطی است. تحریم‌ها نه تنها مانع از رسیدگی موثر دولت ایران به آن‌ها می‌شود، بلکه به بدتر شدن چالش‌ها کمک می‌کند.

در ادامه این گزارش آمده است: تعجبی ندارد که تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است. تحریم‌های ایالات متحده مردم را مجبور می‌کند تا استفاده از وسایل نقلیه قدیمی‌تر را که سوخت بیشتری می‌سوزانند، طولانی‌تر کنند. تحریم‌ها همچنین دستیابی ایران به تجهیزات و فناوری برای کاهش آلایندگی خودرو را غیرممکن می‌سازد.

این کارشناسان افزودند: تلاش‌های آمریکا برای اعمال تحریم‌های خود از طریق تهدید به مجازات شرکت‌های خارجی که در ایران تجارت می‌کنند، سبب شده تا خودروسازان خارجی این کشور را ترک کنند. بنابراین، ایران باید به موتورهای داخلی و سایر تجهیزاتی که نمی‌توانند از آخرین فناوری‌ها استفاده کنند، تکیه کند که این شرایط نیز موجب تشدید آلودگی هوا شده است.

به گفته کارشناسان مستقل سازمان ملل، تحریم‌ها همچنین باعث شده است که شرکت‌های انرژی خارجی از پروژه‌های ساخت نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ در ایران، در مقیاسی که شرکت‌های داخلی قادر به انجام آن نیستند، صرف‌نظر کنند. این هم نتیجه تحریم‌ها است، زیرا مانع از سرمایه‌گذاری خارجی می‌شود.

همچنین در این گزارش آمده است: تحریم‌ها مانع از مشارکت دانشمندان ایرانی در پروژه‌های تحقیقاتی مشترک محیط ‌زیست در خارج از کشور می‌شود و حتی ایرانیان را از دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی آنلاین و دوره‌های آموزشی در مورد مسائل زیست‌محیطی و پایداری بازمی‌دارد. بنابراین، آثار تحریم‌ها بر حق آموزش و بهره‌مندی از پیشرفت علمی مانع پیشرفت در بهبود محیط زیست ایران می‌شود.

این کارشناسان تصریح کردند: بدیهی است که ایالات متحده محیط زیست پاک را طبق قوانین سازمان ملل به عنوان حقی می‌شناسد که سایر حقوق بشر را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما تحریم‌ها علیه ایران با آنچه که به نظر می‌رسد موضع آشکار آمریکا در این مورد است، تناقض دارد.

آن‌ها در پایان تاکید کردند: اکنون، زمان آن فرا رسیده است تحریم‌هایی که مانع از توانایی ایران در بهبود محیط زیست و کاهش اثرات سوء بر سلامت و زندگی می‌شوند، کاهش یابند یا به طور کامل برداشته شوند تا ایرانیان بتوانند به حق خود برای داشتن محیط زیست پاک، حق سلامت و زندگی و سایر حقوق مرتبط با شرایط محیط زیستی مساعد دسترسی داشته باشند.

حال امروز و پس از مدت‌ها فحاشی سیاسی به حسن روحانی و دولت‌اش به خاطر آن اظهارات یک مقام دست‌چندم دولتی در همین دولت اعتراف می‌کند که اتفاقا تحریم‌ها در مورد محیط زیست و از جمله آلودگی هوا کاملا موثر است. براساس گزارش روزنامه همشهری، رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه راهکار برون‌رفت از معضل آلودگی هوا اجرای کامل قانون هوای پاک است، گفته است: «متاسفانه بسیاری از مفاد قانونی طی ۲ دهه گذشته اجرا نشده است.»

وی افزوده: «توسعه حمل و نقل عمومی، مدیریت سوخت و اصلاح مصرف سوخت از جمله مسائلی است که باید مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه تحریم‌ها باعث شده که فناوری در زمینه مقابله با آلودگی هوا به‌روزرسانی نشود که وضعیت خودروها و نیروگاه‌ها بهبود یابد.»

گل‌علیزاده بیان داشته است: «توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و خارج کردن خودروهای فرسوده از عرصه فعالیت

۳ راهکار بهبود وضعیت هوا خواهد بود.»

در همین راستا، محمدصابر باغخانی‌پور مدیرعامل اندیشکده محیط زیست، آب و کشاورزی ایران (ماکا) به آفتاب‌نیوز گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته در ایران، سهم منابع متحرک (خودروها) در آلودگی هوا ۸۰ درصد و سهم منابع آلوده‌کننده ثابت (نیروگاه، …) ۲۰ درصد است. منابع متحرک فقط خودروها نیستند، در میان منابع متحرک، سهم موتورسیکلت ۲۰ درصد، سهم نیسان آبی ۲۰ درصد است و خودروهای سنگین سهم بسزایی دارند. کیفیت سوخت خودروها نیز سهم تعیین‌کننده دارند، شاید به واسطه تحریم‌ها نوعی جایگزینی و سیاست‌گذاری در سوخت وجود دارد که نقش آن در آلودگی هوا موثر است، البته سوخت توزیعی در تهران احتمالاً بهتر از سایر شهرها است. لاستیک خودروها نیز ۳ تا ۶ برابر بیشتر از اگزوز خودروها آلودگی و انتشار ذرات بیشتری دارند، این عامل می‌تواند ناشی از کاهش کیفیت باشد. به هر حال شرایط تحریمی بر روی بحث تولید و واردات لاستیک تاثیر گذاشته است.

وی افزود: خوشبختانه سیاست رفتن به سمت خودروهای برقی در کشور ما نیز مورد توجه واقع شده است اما به هر حال باید این خودروهای برقی هم یک سهم قابل توجهی به خود اختصاص دهند. در شهرهای جنوب شرقی آسیا و اروپا هم آلودگی هوا وجود دارد، اما آنچه مهم است نوع مواجهه و سیاستگذاری ما در برابر آلودگی هوا است.