اعتماد/ کامبیز نوروزی: شورای نگهبان نمی‌تواند دلیل عدم احراز روحانی را اعلام نکند

دیروز دومین نامه حسن روحانی رئیس‌جمهور سابق کشورمان درخصوص اعلام دلایل ردصلاحیتش خطاب به شورای نگهبان منتشر شد. روحانی در این نامه از شورای نگهبان خواسته است، هرچه سریع‌تر دلایل عدم احراز صلاحیتش را عنوان کند، اما هنوز پاسخی به این درخواست‌ها داده نشده است. به ‌طور کلی نظارت استصوابی موضوعی است که در قانون اساسی ایران با ابهامات بسیاری همراه است. استدلال شورای نگهبان برای عدم اعلام دلایل ردصلاحیت‌ها در ظاهر حفاظت از حریم خصوصی نامزدهاست.

به فرض که این حرف درست باشد، وقتی فرد یا نامزدی با صدای بلند اعلام آمادگی می‌کند که مسائل مرتبط با زندگی خصوصی او یا دلایل ردصلاحیتش اعلام شود دیگر باید از این خواسته تبعیت کرد. مثلا وقتی حسن روحانی یا هر نامزد دیگری تقاضا می‌کند شورای نگهبان دلایل عدم احراز صلاحیت او را اعلام کند، شورای نگهبان نمی‌تواند به بهانه‌هایی چون حفظ حریم خصوصی و... استناد کرده و دلیل عدم احراز فرد را اعلام نکند.

در این میان یک تناقض عجیب دیگر هم مطرح است و آن اینکه حتی پس از اعلام دلایل ردصلاحیت افراد، گفته می‌شود فرد نباید این دلایل را منتشر کرده یا عمومی کند!

این موضوع در زمان اعلام ردصلاحیت علی لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ مطرح و باعث بروز حاشیه‌های فراوانی شد. این یک رویکرد کاملا غیرقانونی است. متاسفانه رایج شده است، مقامات رسمی کشور حرف‌ها و اظهارات خلاف قانون زیادی مطرح می‌کنند. مثلا اخیراً یکی از مقامات اعلام کرده بود، تحریم انتخابات جرم است! این در حالی است که جرم بودن عملی، نیازمند قانون است و هیچ قانونی وجود ندارد که تحریم انتخابات را جرم تلقی کند.

عدم انتشار دلایل ردصلاحیت افراد هم از این دست موضوعات غیرقانونی است. مسائل و دلایل خاصی برای ردصلاحیت افراد وجود دارد و به عنوان نمونه در برگه ردصلاحیت نامزدی عنوان می‌شود: «عدم التزام عملی به اسلام»؛ این موضوع مرتبط با حیثیت خود فرد است و ارتباطی با شورای نگهبان یا منافع ملی کشور ندارد. اطلاعاتی را می‌توان محرمانه اعلام کرد که مرتبط با سازمان‌های حکومتی باشد و به‌هیچ‌وجه اطلاعات شخصی را نمی‌توان محرمانه اعلام کرد. اعلام چنین ممنوعیتی مطلقاً خلاف بدیهی‌ترین اصول حقوقی است. توجه کنید قانون که هیچ، این رویکرد حتی خلاف بدیهی‌ترین اصول حقوقی است. اینکه خود فرد مجاز به اعلام دلایل عدم احراز صلاحیتش نباشد! قابل فهم نیست.

به نظر می‌رسد شورای نگهبان به این شکل برخورد می‌کند و این نوع محدودیت‌ها را اعمال می‌کند، چون دستش از استدلال تهی است. معتقدم اعضای شورا، دایم نگران این هستند که خلأ استدلال‌ها و استناداتشان برای جامعه آشکار شود، به همین دلیل حرف و اظهاراتی را مطرح می‌کنند که فاقد هر نوع مستند حقوقی و قانونی است.