فرصتی که گرفته شد

حسن روحانی از آذر ۱۳۹۹ و پس از انتخابات ۲۰۲۰ ایالات متحده‌ آمریکا و سقوط دولت ترامپ، هشدار داد که دیگرانی در ایران مصمم‌اند پایان تحریم را به تأخیر بیاندازند. به بیانی ساده‌تر نگذارند که پیش از ۱۴۰۰ و صدالبته پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری، ‎برجام احیا شود.

شکست ترامپ با پیش‌بینی‌ برخی بازیگران سیاست داخلی ایران سازگار نبود و به همین دلیل، مانع‌تراشی‌ها در برابر احیای ‎برجام شدت گرفت که مهم‌ترین آنها تصویب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها در ۱۱ آذر (۹/۱۱) بود که روحانی در دوران بعد از ریاست‌جمهوری‌اش از آن به 09/11 (یازده سپتامبر) یاد کرد. حسن روحانی در بهمن ۹۹ از مخالفان خواست اجازه دهند دولت در ۶ ماه پایانی، کارش را انجام دهد.

در بهمن ۱۳۹۹، حساب توییتری فارسی وزارت خارجه ایالات متحده، سخنی از بایدن درباره‌ بازگشت آمریکا و بازگشت دیپلماسی را توئیت می‌کند که در پاسخ، حساب کاربری انگلیسی حسن روحانی نیز پوستری از سخنان ‎روحانی را ریتوئیت کرد که پاسخ غیرمستقیم روحانی به بایدن تلقی می‌شود. هر دو رئیس‌جمهور پیامی از اراده‌‌ برای احیای برجام به افکار عمومی ارسال می‌کنند.

در بهمن و اسفند ۹۹ و در ادامه‌ سیگنال‌های واشنگتن، مقامات دولت بایدن از شکست کارزار فشار حداکثری گفتند. اهمیت این اذعان علنی، رسانه‌ای و چندباره در این بود که کارزار فشار حداکثری، نماد سیاست آمریکای ترامپ علیه ایران بود و اعتراف به شکست این راهبرد، پیام روشنی برای ایران و البته جهان بود و فضا را برای احیای برجام و بازگشت از گذشته، مهیا می‌کرد.

اذعان مقامات ارشد دولت ایالات متحده به شکست کارزار فشار حداکثری علیه ایران

اما سایه‌ انتخابات ۱۴۰۰ بر امکان احیای ‎برجام سنگینی می‌کرد. روحانی از اقلیتی می‌گفت که با دغدغه‌ نتیجه‌ انتخابات، در مسیر توافق سنگ‌اندازی می‌کنند. به نظر می‌رسد در آن مقطع زمانی، رفع ‎تحریم‌ها گروگان ملاحظات سیاست داخلی ایران شده بود.

‏ دغدغه‌ تأثیر رفع تحریم‌ها بر ‎انتخابات ۱۴۰۰ آنقدرها جدی بود که منتقدان و مخالفان دولت وقت و ‎برجام، بدون هیچ پرده‌پوشی‌ای، نگرانی خود را از پیامدهای احیای توافق، بروز می‌دادند.

‏ و در اردیبهشت ۱۴۰۰، این صف‌آرایی آشکارتر شده بود.

سنگ‌اندازی داخلی در برابر احیای برجام و رفع تحریم‌ها

در نیمه‌ اردیبهشت ۱۴۰۰ علی‌رغم سنگ‌اندازی‌ها و مقاومت‌های داخلی، چشم‌انداز احیای برجام امیدوارکننده بود. مذاکرات وین با تلاش عراقچی و تیمش در مسیر توافق قرار گرفته و رئیس‌جمهور روحانی نیز از شکست تحریم‌ها می‌گفت اگر به قول او «دغل‌کاری» و «جناح‌بازی» نشود.

روحانی باز هم در اوایل خرداد ۱۴۰۰ به روشنی از «آماده بودن همه چیز» برای توافق سخن می‌گوید. او افتخار می‌کند که ایجاد ‎برجام در دولت یازدهم و «ابقا» و «احیا»ی آن در دولت دوازدهم ممکن شده است.

رئیس‌جمهور وقت پیش از ‎انتخابات ۱۴۰۰ به دفعات و با ادبیاتی صریح و گویا از نزدیکی به توافق سخن می‌گوید و حتی فراتر از این، از امکان توافق در انتهای سال ۹۹ نیز خبر می‌دهد، امکانی که گویا با قانون مصوب مجلس (اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها) از دست رفته بود.

مواضع دکتر روحانی درباره‌ی مذاکرات احیای برجام

پس از ‎انتخابات ۱۴۰۰ برخلاف امیدهای جهانی به احیای توافق هسته‌ای، ‎مذاکرات وین متوقف می‌شود. نشانه‌ها و تغییرات حاکی از آن بود که فرصت توافق از دولت حسن روحانی گرفته شده است.

فرصت دستیابی به توافق را از این دولت گرفتند

روحانی نه فقط برای فرصتی که از دولتش گرفته شد بلکه برای شش ماه فرصتی که از ایرانِ تحریم‌شده دریغ شد، ابراز تأسف عمیق می‌کند. او معتقد است که اصل ‎تفکیک قوا و اصل ۶۰ ‎قانون اساسی آشکارا نقض شده و در اختیارات قوه‌ مجریه، دخالتی مخرب رخ داده است. روحانی از تعبیر «سفره‌ی آماده» بهره می‌جوید و به افکار عمومی اعلام می‌کند که تنها کافی است که در باز شود و مردم سر این سفره‌ آماده بنشینند؛ در نگاه روحانی کار آماده است و به دیگر سخن، احیای توافق در زمان کم ممکن و محتمل است اما فرصت از او و دولت‌اش گرفته شده است.

دکتر روحانی: از اینکه فرصت دولت دوازدهم را برای احیای توافق از دستش گرفتند، بسیار بسیار متأسفیم.

در مطلب از صفحات کتاب «روایت صلح و صبر» استفاده شده است.

فرصتی که گرفته شد

ارسال نظر

مطالب برگزیده

کلید واژه ها