تاریخ انتشار خبر : ۱۴۰۲/۰۷/۲۱ ۲۰:۵۹:۰۰
خبرآنلاین/ روحانی آماده قربانی شدن بود اما نه در بازی نمایشی ترامپ
حسن روحانی در روایت آخرین نشست سازمان ملل در سال ۱۳۹۸ که ایران تحت شدیدترین تحریم‌های آمریکا قرار داشت، از هزینه دادن برای رفع تحریم‌ها به نفع مردم گفته و اینکه حاضر بوده قربانی شود.
هر ساله گمانه زنی‌ها درباره ملاقات رؤسای‌جمهور ایران و آمریکا در حاشیه نشست عمومی سازمان ملل، حاشیه‌ساز می‌شود. چه آنکه مجوز مذاکرات مستقیم مقامات ایران با آمریکایی‌ها نیز تا دولت یازدهم خط قرمزی بود که برجام تا حدودی توانست آن بشکند و مذاکره را به ابزاری برای حل مناقشه هسته‌ای و برداشته شدن تحریم‌های تسلیحاتی، هسته‌ای و مالی ایران تبدیل کند.
رشد اقتصادی بعد از برجام
موضوعی که باراک اوباما با تضمین تعهداتش در برجام و تصویب آن در کنگره امریکا، اعتماد ایران را جلب کرد و در مدت دو سال ریاست‌جمهوری اوباما، بعد از تصویب برجام، اگرچه مقامات عالی‌رتبه در ایران، ورود شرکت‌های امریکایی را محدود کردند، اما اقتصاد ایران در فاصله سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷، بیشترین رشد اقتصادی بعد از انقلاب را (۱۴٫۲ درصد در سال ۹۵) تجربه کرد.
اما با ورود ترامپ به کاخ سفید و خروج امریکا از برجام، سلسله تحریم‌های اقتصادی بر ایران تحمیل شد که هدفش به گفته امریکایی‌ها، سقوط جمهوری اسلامی بود. موضوعی که دولت دوازدهم تا روزهای پایانی و در اوج نزاع با کرونا، نیز با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کرد و ایران را در موقعیتی قرار داده بود که رفع تحریم‌های اقتصادی به اولویت دولت روحانی تبدیل شد.
|
حسن روحانی و دونالد ترامپ 1181118110/4/2023 4:06:53 PMhttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100752540544_Orig.jpghttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100752540544_Thum.jpgحسن روحانی دونالد ترامپ
|
فرصت طلایی که از دست رفت!
اگرچه روحانی تا پایان سال ۱۳۹۹ توانسته بود در جریان مذاکرات وین ۶، امتیازات قابل توجهی از جمله رفع تحریم سپاه پاسداران و مقامات عالی نظام و رفع تحریم‌های نفتی و هسته‌ای و مالی را از امریکا بگیرد که جزئیات این امتیازات در گزارش وزارت خارجه به مجلس در خرداد ۱۴۰۰ گویای موفقیت وزارت خارجه دولت دوازدهم در وین ۶ بود اما تصویب قانون راهبردی رفع تحریم‌ها در اسفند ۹۹ توسط مجلس و عدم مجوز مقامات عالی نظام برای امضای توافق وین، فرصت طلایی را از دولت روحانی گرفت و تلاش شد این فرصت به دولت رئیسی داده شود.
مذاکرات در دولت سیزدهم اما با تاخیر آغاز شد و عدم توجه تصمیم‌سازان سیاست خارجی در ایران به زمان بندی رویدادهای بین‌المللی، همچنین مذاکره با واسطه‌گری روسیه با امریکا و اثرپذیری مذاکرات برجامی ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین، مذاکره با امریکا را صرفا بر سر تبادل زندانیان و دریافت پول‌های بلوکه شده با وساطت قطر، محدود کرد و رئیسی نتوانست از این فرصت طلایی بهره ببرد.
این در حالی بود که ترامپ در سال ۱۳۹۸ تمایل زیادی برای ملاقات با حسن روحانی و مذاکره مستقیم برای رفع تحریم‌ها نشان می‌داد. دفتر روحانی گفته بود «ترامپ در سال‌های ۹۶، ۹۷ و ۹۸ مجموعاً ده‌ها بار درخواست ملاقات کرد و چندین رئیس کشور را هم واسطه کرد از رئیس‌جمهور فرانسه، نخست‌وزیر ژاپن، نخست‌وزیر ایتالیا، نخست‌وزیر پاکستان، نخست‌وزیر انگلیس، صدراعظم آلمان و دبیرکل سازمان ملل تا حتی رئیس‌جمهور روسیه!»
روحانی آماده قربانی شدن بود زیرا…
اما روحانی که در آن روزها از هیچ کوششی برای رفع تحریم‌های هوشمند اقتصادی دریغ نمی‌کرد و رفع تحریم‌ها به اولویت قطعی دولت تدبیر و امید تبدیل شده بود و در اظهاراتی گفته بود «آماده است قربانی شود» حاضر به دیدار با ترمپ نشد. این در حالی است که علیرغم شروط ۱۲گانه وزیر خارجه وقت امریکا در سال ۱۳۹۷ به عنوان پیش‌شرط مذاکرات، ترامپ در سال ۱۳۹۸ فقط ۲ شرط مذاکره موشکی و منطقه‌ای را برای بازگشت به برجام بیان کرد و در حاشیه مجمع عمومی آن سال نیز در یک روز ۸ بار درخواست ملاقات داد که، تقاضای او از سوی حسن روحانی پذیرفته نشد.
|
حسن روحانی و دونالد ترامپ 1181118110/4/2023 4:06:54 PMhttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310108262127667_Orig.jpghttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310108262127667_Thum.jpgحسن روحانی دونالد ترامپ
|
فشارها به روحانی / یک جای کار می‌لنگید!
ماجرای قربانی شدن روحانی به زمانی باز می‌گشت که او در آخرین نشست سازمان ملل در مهرماه ۱۳۹۸، در برابر اصرارهای دولت امریکا برای ملاقات دو رئیس‌جمهور قرار گرفت. ملاقاتی که در ظاهر برای تنش‌زدایی از روابط و رفع تحریم‌ها بود اما به گفته روحانی «یک جای کار می‌لنگید!»
ناظران سیاسی می‌گویند عدم اعتماد روحانی به ترامپ باعث شد تا او در آخرین سال حضورش در نشست سازمان ملل با ترامپ ملاقات نکند. اما ملاقات با رؤسای‌جمهور امریکا که تابو و خط قرمز جمهوری اسلامی بود، روحانی را در موقعیتی قرار داد که به نظر می‌رسد او اگر اطمینان داشت که ملاقات مستقیم با رئیس‌جمهور امریکا می‌تواند به رفع تحریم‌ها و تنش‌زدایی از روابط خارجی منجر شود، او سرمایه سیاسی داخلی خود را در جهت خروج مردم از فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم، متمرکز می‌کرد.
روحانی با یادآوری روزی که تحت شدیدترین فشارها برای ملاقات بوده می‌گوید ««اینجا واسطه‌گری رخ می‌داد که موضوع میان ایران و امریکا حل شود. همه چیز آماده مذاکرات مستقیم بود. طرف امریکایی ابراز می‌کرد که ترامپ بی‌صبرانه علاقه‌مند به دیدار است. اما احساس کردم که یک جای کار به شدت لنگ می‌زند. ترامپ تاکید داشت که او باید خبر دیدار را اعلام کند و بعد دیدار انجام شود. برای من روشن بود که ترامپ بازیگر است. او آدم عادی نبود. هر لحظه بازی می‌کرد. یک هنرپیشه قابل بود. نگران بودم که خبر دیدار را منتشر کند و بعد بازی را به هم بزند.»
|
حسن روحانی و دونالد ترامپ 1181118110/4/2023 4:06:52 PMhttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100890797191_Orig.jpghttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100890797191_Thum.jpgحسن روحانی دونالد ترامپ
|
پیش‌بینی روحانی از بازی ترامپ چه بود؟
تحلیلگران سیاسی معتقدند خلف وعده ترامپ با کره شمالی بعد از ملاقات تاریخی ترامپ با «کیم جونگ اون» که قبل از آن، کره شمالی را به انهدام کامل سایت‌های هسته‌ای این کشور واداشته بود، عامل بی‌اعتمادی بود. چه آنکه امریکا از سال ۱۳۹۷ تلاش‌های هدفمندی را همزمان با تحریم‌های اقتصادی برای سرنگونی جمهوری اسلامی انجام داده بود و جان بولتون صراحتا از پایان جمهوری اسلامی سخن گفته بود.
بنابراین تمام مولفه‌های سیاسی خبر از بی‌اعتمادی ایران به ترامپ در مقایسه با اوباما می‌داد تا آنجا که به گزارش دفتر رئیس دولت دوازدهم «روحانی نه پیش‌شرط برای بازگشت به برجام را پذیرفت و نه «دیدار نمایشی» را و بر این موضع اخلاقی و مبتنی بر منافع ملی ایستاد آنچنانکه در نطق نیویورک ۹۸ هم به صراحت تأکید کرد: «عکس یادگاری، آخرین ایستگاه مذاکره است نه اولین آن».
با انتشار خاطرات حسن روحانی از روزهای پر التهاب تحریم، روزنامه‌های نزدیک به دولت سیزدهم، دستاورد برجام در رفع تمام تحریم‌های تسلیحاتی ایران در شهریور ۱۴۰۲ را انکار کردند. اما به نظر می‌رسد تلاش برای اجرایی کردن برجام توسط دولت رئیسی و مذاکره با عربستان بر سر مسائل منطقه‌ای که با ابقای سپاه و مقامات عالی نظام در لیست تحریم‌ها و عدم بهره‌برداری از قانون راهبردی رفع تحریم‌ها برای فشار به امریکا همراه بوده، بیش از پیش، فرصت از دست رفته ایران را در عدم مجوز به روحانی برای توافق با امریکا در اسفند ۱۳۹۹، برجسته می‌کند. فرصتی که تصور می‌شد همیشه در دسترس است اما مذاکرات ایران و امریکا همچنان تحت‌الشعاع برخی اتفاقات از جمله جنگ اوکراین و این روزها جنگ حماس علیه اسرائیل قرار گرفته است.
|
حسن روحانی و دونالد ترامپ 1181118110/4/2023 4:06:53 PMhttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100796141697_Orig.jpghttps://www.rouhanihassan.com/media//Image/2023/10/202310100796141697_Thum.jpgحسن روحانی دونالد ترامپ
|
حامیان حاشیه‌ساز رئیسی، منتقد صداقت روحانی شدند
در همین راستا روزنامه ایران با نادیده گرفتن صداقت روحانی در بیان خاطرات آن روزها و بیان نیت واقعی‌اش از احتمال ملاقات با ترامپ، نوشت «تماس تلفنی با اوباما یا قدم زدن با جان کری که جز «تقریباً هیچ» چیز دیگری عاید دولت و ملت نکرد.»
روزنامه ایران حتی با صورت‌بندی «ملاقات رؤسای‌جمهور ایران و امریکا» به عنوان خطوط قرمز «اعتقادی» نظام، کوشش کرد بهره‌گیری از «ابزار مذاکره» را که چندی پیش مذاکره‌کنندگان دولت سیزدهم از آن برای ارتباط غیرمستقیم با امریکا بهره بردند، «مقدس‌سازی» کنند. موضوعی که با وجود انتقاد حامیان ابراهیم رئیسی از دولت روحانی درباره مذاکره با آمریکا، آن‌ها را پای میز مذاکره با امریکا قرار داد اما نتوانست امتیازی بیشتر از دریافت پول‌های بلوکه شده ایران را نصیب دولت رئیسی کند. امتیازی متزلزل که بر خلاف مذاکره‌کنندگان دولت تدبیر و امید که پالت‌های نقدی دلار را از امریکا در تهران تحویل گرفتند، دولت سیزدهم با دریافت رسید تضمین شده پول‌های بلوکه شده، صرفا مجوز خرید اقلام بشردوستانه را با نظارت وزارت خزانه‌داری امریکا دریافت کرده است.
از این رو فارغ از تخریب‌های ناشیانه رسانه‌های نزدیک به دولت سیزدهم، توجه به شجاعت روحانی در حفظ منافع ملی و بیان واقعیت‌های مذاکره با امریکا، از رویکردی اخلاقی خبر می‌دهد که فضای رسانه‌ای کشور را پذیرای داوطلبانه انتقادات به رئیس دولت دوازدهم می‌کند.
رویکردی که حاکی از صبر برخی سیاستمداران در برابر ناشکیبایی برخی دیگر از دولتمردان در سانسور و بستن دهان منتقدان دارد. چه آنکه کارشناسان سیاسی معتقدند در دولت سیزدهم برخلاف دولت‌های قبلی، نه شاهد انتشار شفاف اخبار مذاکره با امریکا هستیم و نه حتی گزارشی از بهره‌برداری دولت در قانون راهبردی رفع تحریم‌ها منتشر می‌شود.